Kahve ilk defa nasıl bulundu? Şeyh Şazeli

Kahvecilerin Piri: Şeyh Şazeli

“Ya Hazret-i Şeyh Şazeli”

Kahvenin bir içecek olarak bulunmasına ilişkin farklı anlatılar vardır.Yazılı kaynaklardaki en yaygın anlatıma göre keçi çobanı Halit, keçilerindeki davranış değişikliğinden yola çıkarak kahveyi bulmuştur.

İslami kaynaklardaki anlatım, dünyadaki yaygın olarak bilinen anlatımdan faklıdır. Bu kaynaklarda, kahvenin keçi çobanı Halit tarafından değil, bir şeyh tarafından bulunduğu anlatımı daha yaygındır. Hatta, Cezayir’de kahveye Şazeliye denmektedir

Şeyh Şazeli kahveci esnafı tarafından “pir” olarak anılır.

Sufi Şeyh Gavsul Ekber Nurettin Ebu Hasan El Şazeli

Buna göre, Gavsul Ekber Nurettin Ebu Hasan El Şazeli yada kısa adıyla Şeyh Şazeli isimli bir din adamı ilk defa kahveyi bir içecek olarak keşfetmiştir.

Bu nedenle, Şeyh Şazeli kahveci esnafı tarafından “pir” olarak anılır. Özellikle Osmanlı döneminde İstanbul’da yer alan kahvehane ve kahve satıcılarında “Ya Hazret-i Şeyh Şazeli” levhası asılırdı. Kahveciler cezvelerini ateşe sürerken şeyh Şâzilî hazretlerini zikrederlerdi. Evliya Çelebi, Seyahatname adlı eserinde, Şeyh Şazeli’den “Kahvecilerin Piri” olarak bahseder.

Osmanlı döneminde İstanbul’da yer alan kahvehane ve kahve satıcılarında “Ya Hazret-i Şeyh Şazeli” levhası asılırdı. Kahveciler cezvelerini ateşe sürerken şeyh Şâzilî hazretlerini zikrederlerdi.

Şeyh Şazeli sürgüne gönderilir

12. yüzyılda yaşayan El Şazeli bir sufi şeyhidir. El Şazeli aynı zamanda bitkilerle ilgilenen ve bitkilerin tıbbi yönlerini de araştıran bir din adamıydı. Bu nedenle Yemen Hükümdarı Emir Sadeddin tarafından saraya alınmış ve kendisine özel ilgi gösterilmekteydi. Ancak kendisini çekemeyenler tarafında hükümdarın kızına sarkıntılık ettiğine dair iddialar ortaya atılmıştı. Bunun üzerine Hükümdar, yaklaşık 1258 yıllarında El Şazeli’yi Wusab bölgesinde insanlardan uzak bir bölgeye sürgüne gönderdi

Buralarda bir süre yalnız yaşayan El Şazeli, yiyecek bir şey bulmak niyetiyle yabani yetişen meyveleri inceledi. Kuşların kırmızı renkteki kahve çekirdeklerini yediklerini gördü. Bu çekirdekleri yiyen kuşlar, diğer kuşlara göre daha enerjik ve daha hareketliydi. Bunun üzerine kahve çekirdeklerinin zehirli olmadığını ve enerji verici özelliği olduğunu anlar.

Şeyh Şazeli, kuşların yediği kırmızı renkli meyve çekirdeklerinden yola çıkarak kahveyi buldu.

Kahvenin keşfiyle, sürgün hayatının sonlanışı

Bu çekirdeklerden yiyen El Şazeli, kuşlarda olduğu gibi daha dinç ve daha enerjik bir hal aldığını farkeder. Böylece, Şeyh Şazeli sürgünde kaldığı süre boyunca kahve çekirdeklerini yiyerek ve kaynatarak elde etiği acımsı suyu içerek hayatta kalır.

Şeyh Şazeliyi ziyarete gelen müritleri de kahve çekirdeklerinden yer ve suyundan içerler. Bu sırada yakındaki Mocha şehrinde uyuz salgını başlamıştır. Uyuz hastalığına yakalanmış olan iki müridi kendisini ziyarete geldiklerinde bu ağacın meyvelerinden yediklerinde tüm kaşıntılarından kurtulur. Olayın kısa sürede Mocha’da yayılması sonucu tüm halk bu bitkiyi kullanarak uyuz salgınından kurtulur.

Bunun duyulmasıyla hükümdar, Şeyh Şazeliyi affederek, sürgün hayatını sonlandırır.